Atlarda Kır Don (Gray)

M. Tekin KOÇKAR

4 Dakika Okuma Süresi

+ -

Tayın doğumunda renkli olan kılların sonradan renksizleşmesi ile oluşan dondur. Kılların kabuk tabakalarında da pigment kalmadığından kıllar gümüşümsü beyaz bir renk alır. Atın genlerinde bulunan G (Gray) geni, atın donundaki kılları henüz tay safhasında iken kırlaştırmaya başlar. Tay ilk tüyünü döktüğünde, yeniden uzayan kıllar ile kırlaşma başlamış olur. İlk kırlaşan bölge, göz çevresidir. Bir tayda (G) geninin var olup olmadığı, yani o tayın ileriki yaşlarda kır bir ata dönüşüp dönüşmeyeceği, göz çevresindeki beyaz kılların varlığından anlaşılır. Göz bölgesinden sonra, atın vücudunun alt bölgelerinden kırlaşma başlar. Bacakların alt kısımları, eğer seki varsa hemen onun üstü, karın bölgesi, kuyruk ucu gibi bölgelerde kırlaşma devam eder. Bu durum yaşlı insanlarda görülen kıl ağarmasına benzer. Ancak insanlardan farklı olarak kır atlarda yaşın ilerlemesi ile birlikte renksizleşme derecesi artar ve bütün yaşamı boyunca devam eder. Kır atlarda ırk ve cinslerine göre renksizleşme hızı değişkenlik gösterir. Bazı ırklarda kırlaşma erken başlar ve dört, beş yaşlarında tamamen beyazlaşmış olurlar. Bazılarında ise atlar yaşlandıklarında beyazlaşma meydana gelir. Kır atların görünümü beyaz olmakla birlikte derileri ve toynakları koyu renktedir. Birçok at ırkında görülmekle birlikte Arap, Orlov, İspanyol atlarında sıklıkla bulunur. Kır donlu atların çeşitli adlandırmaları şunlardır:

Demir Kır: Vücudu örten beyaz kılların siyahımsı gri renkteki kıllarla karışık halde bulunması durumudur. Donun rengi demir rengindedir (Fotoğraf 1).

Elma Kır: Atın vücudundaki kırlaşma bölgeleri elma büyüklüğündedir. Bu dona elma kır denir (Fotoğraf 2).

Bakla Kır: Atın vücudunda kırlaşma başladığı zaman, siyah renkli kıllar derideki ince kan damarlarının yakınında bakla büyüklüğünde gruplaşmalar yapar. Bu dona bakla kır adı verilir (Fotoğraf 3).

Sinekli Kır (Fleabitten): Atın donunda meydana gelen kırlaşma sürecinde, bakla kır aşamasından sonra renkli kılların meydana getirdiği benekler gittikçe ufalır. Bu benekler sinek büyüklüğünü aldığında, bu dona sinekli kır denir (Fotoğraf 4).

Karyağdı Kır: Kırlaşma devam ederken, beyaz kılların kümelenmesi ile atın üzerine kar yağmış görüntüsü veren dondur (Fotoğraf 5)

Beyaz Kır: Vücuttaki kılların çoğunluğunun beyaz olduğu don rengidir. Gri renk az da olsa sağrı bacak ve baş bölgelerinde görülür (Fotoğraf 6).

Gül Kır: Vücuttaki seyrek doru ve al renklerin beyaz kıllarla örtülmesi sonucu oluşan ve pembeye çalan gül rengini andıran beyazımsı dondur. Genellikle genç atlarda bulunur (Fotoğraf 7) (Yarkın, 1953; Yılmaz ve Ertuğrul, 2012).

Gray Horse - Dutch Warmblood (useventing