Türkiye ve Gürcistan dışında Asya’daki birkaç ülkede de Cirit benzeri oyunların oynandığı görülmektedir. Bunlardan birisi de Endonezya’nın Sumba adasında geleneksel olarak yapılan “Pasola Festivali” dir. Festival her yıl adanın çeşitli bölgelerindeki köylerde sırayla düzenlenir. Önce Lamboaya ve Kodi bölgelerinde Şubat ayında başlayan festival Mart ayında Wanokaka’da daha sonra da diğer köy ve bölgelerdeki Pasola alanlarında düzenlenir.

Pasola Festivalleri adanın yerli kabileleri olan Kabisu ve Paraingu’lar tarafından ve çeşitli ülkelerden gelen turistler ve ziyaretçiler tarafından her yıl büyük bir merakla izlenmektedir [1].

“Sola” veya “Hola” oyuncuların birbirlerine fırlatmak için kullandıkları sopanın adıdır. Pasola sözcüğü buradan türemiştir. Pasola’nın tarihi ile ilgili çok fazla bir bilgi bulunmamakla birlikte Sumba adasında geleneksel olarak 600 yıldır yapıldığı bilinmektedir. Bununla birlikte ada halkının çeşitli kabilelerinin aralarındaki uyuşmazlıkları gidermek için yılın belirli dönemlerinde bir araya gelerek bu yarışmaları düzenledikleri sanılmaktadır. Pasola festivallerinde sıkça ağır yaralanmalar ve ölümler görülebilmektedir. Nyale ritüelinin (Deniz Solucanı Toplama) son aşaması olan Pasola’da kan dökmek, onur ve kahramanlığın bir simgesi gibidir.

Pasola’nın ilk olarak ne zaman düzenlendiği bilinmemekle birlikte, Pasola ile ilgili çeşitli hikâyeler anlatılmaktadır. Bu hikâyelerin en çok bilinenlerden biri Waiwuang versiyonudur. Bu hikâye kısaca şöyledir: Uzun zaman önce Ngongo Tau Masusu, Yagi Waikareri ve Umbu Dula adında üç kardeş varmış. Kardeşler Praingu köyünden arkadaşlarına birkaç günlüğüne balığa çıkacaklarını söylerler. Ama asıl amaçları Doğu Sumba’ya pirinç bulmaya yelken açmaktır. Zaman geçer ancak üç kardeş köye dönmez. Herkes onların denizde öldüğünü düşünür ve onlar için büyük bir cenaze töreni düzenlerler.

Zaman geçer kardeşlerden Umbu Dula’nın dul eşi Rabu Kaba, Kodi köyünden Teda Gaiparona adlı bir adama âşık olur. Ama aşk ilişkisi yerel geleneklere aykırıdır. Âşık çift kaçıp evlenmeye karar verir. Ama Rabu Kaba ve Teda Gaiparona Kodi’ye doğru yola çıktıktan birkaç dakika sonra, üç kardeş köye pirinçle dönerler. Köylüler onları şaşkınlık ve coşkuyla karşılar. Umbu Dula hemen karısını sorar. Ama aldığı cevap karşısında yıkılır. Üç kardeş ve köylüler Rabu Kaba’nın peşine düşerler. Kaçak âşıkları Bodu Hula dağının yamaçlarında bulurlar. Ancak Rabu Kaba, Umbu Dula’ya dönmek istemez.

O zaman Umbu Dula, Teda Gaiparona’ya Rabu Kaba’nın ailesine gelin için ödediği bedeli karşılamasını söyler. Teda Gaiparona da kabul eder. Ailesi Umbu Dula’ya bedeli öder. Yeni düğün törenine Waiwuang insanları da katılır. Düğün töreni tamamlandığında, Teda Gaiparona’nın ailesi Waiwuang insanlarına Pasola ile biten, Nyale töreni düzenlemelerini söyler. Festivalin amacı Waiwuang insanlarının Umbu Dula’nın karısını kaybetmelerinin üzüntüsünü telafi etmektir. O zamandan beri de Waiwuang insanları her yıl Pasola Festivali düzenlerler.

Bu hikâye insanlara sorunların anlaşarak çözülebileceğini anlatmaktadır. Pasola bir tür kriz çözümü anlaşması gibidir. Bu da Latince deyimiyle “bellum pacifum” (oyunlar üzerinden barışçıl savaş) olduğu anlamına gelir. Bu oyunlarda rakipler arasında kan dökülmesi ve hatta atılan “hola”larla ölümler bile olabilir. Pasola oyunlarında dökülen kanların Pasola’yı düzenleyenlerin iyi bir hasat alması için toprağı beslediğine de inanılır [2].

KAYNAKLAR

https://en.wikipedia.org/wiki/Pasola

https://khiri.com/2018/01/indonesian-pasola-festival-fast-horses-throwing-spears/

http://history-of-culture.blogspot.com.tr/2011/12/history-of-tradition-pasola-in-sumba.html

https://thediplomat.com/2014/09/indonesias-ancient-pasola-festival/

[1] http://sumbaisland.com

[2]http://www.gluckman.com/Pasol a.html