Roma İmparatorluğu döneminde bugünkü Güney Almanya (Bavyera) ve Avusturya sınırları içerisinde yer alan, Grossglockner adı verilen Alp dağlarının yüksek vadileri, Tuna Nehrinin güney bölgeleri Noricum olarak adlandırılırdı. İmparatorluk sınırları içerisinde çeşitli amaçlar için birçok at yetiştirme çiftliği kuran Romalılar için bölgenin önemi büyüktü. Köle ticaretinin de merkezi olan bölgede, atlar için son derece uygun hava koşulları, toprak ve bitki örtüsü, yüksek kaliteli otlaklar bulunan yüksek vadilerde güçlü ve sağlıklı atlar yetiştirilmekteydi [1].

Fotoğraf 1: Alp dağlarında Noriker atı

M.S. 3. yüzyıla kadar sürdürülen bu yetiştirmelerde İspanyol Andalusian ve Hollanda Friesian gibi Barok atların da kullanıldığı ve günümüzde Avrupa’da yetiştirilen bazı ağır yük atlarının kökenlerinin bu bölgede yetiştirilen atlara kadar dayandığı sanılmaktadır [2].

Tarihsel süreç içerisinde Pinzgauer veya Noriko-Pinzgauer adlarıyla anılan bu atlar 2000 yıldır Orta Avrupa ile Adriyatik kıyılarındaki tuz, altın, demir taşıma işlerindeki taşımacılıkta ve ticarette önemli rol üstlenmişlerdir. Tüccarlar Avrupaya dönüşlerinde ise İtalya ve Adriyatik kıyılarından baharat ve şarap taşımaktaydılar.

Noriker atları ile ilgili ilk resmi kayıtlara 1565 yılında Avusturya İmparatorluğu döneminde rastlanmaktadır. Bu dönemde at yetiştirme işini üstlenmiş olan dağlarda kurulmuş olan Hırıstiyan manastırlarının kayıtlarında Volcano, Diamond, Nero, Schaunitz ve Elmar adlı aygırların pedigreeleri çok önem kazanmıştır. Bu aygırların pedigreeleri günümüze kadar devam etmiştir.

Fotoğraf 2: Yağız Noriker Atı profili

1574 yılında Salzburg başpiskoposu Jakob von Kuen, günümüze kadar süregelen Noriker atlarının yetiştirilmesinin önemini kavrayarak, safkan at yetiştirmek amacıyla bölgede büyük bir aygır yetiştirme istasyonu kurdu. Aygır kayıtlarını tutarak çapraz melezleme yoluyla özellikle Pinzgau bölgesinde yetiştirilen Leopar benekli Noriker atlarının yetiştirilmesini sağladı. Bölgede yetiştirilen bu atların ilk aygır kayıtları ise 1903 yılında tutulmaya başlamıştır.

Avrupa’da ve dünyada tarımda ve ulaşımdaki teknolojik gelişmeler ile iki Dünya Savaşı, at popülasyonunda büyük düşüş yaşanmasına neden olmuştur. Atlar, 1968 yılına kadar bölgedeki çiftçilerin günlük yaşamının bir parçasıydı. Bu tarihte yapılan sayımda 34.510 baş at kaydedilmiştir. 1970’li yıllarda başlayan Avrupa’daki ekonomik kriz nedeniyle 20 yıl içerisinde atların sayılarında %80 düşüş oldu. 1985 yılındaki sayımda yalnızca 6.996 baş Noriker atı sayılmıştır [3].

Günümüzde aygır kayıtlarında 3.000 civarında kısrak kayıtlıdır ve Avusturya’nın çeşitli bölgelerinde yaklaşık 8.000 kadar Noriker atı bulunmaktadır (Hendricks, 1995).

Fotoğraf 3: Benekli Noriker Atları

Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Çek Cumhuriyeti, İtalya, Sırbistan, Hırvatistan gibi ülkelerde de yetiştirilmekte olan Noriker atlarının ortalama cidago yükseklikleri 155 – 165cm. civarındadır. Ortalama ağırlıkları ise 700 – 800kg. kadardır. Başları kuru yapılıdır ve konik bir profili vardır. Alnı geniş, gözleri iyi yerleştirilmiş, ağız ve burun kısmı başına oranla küçük görünümlüdür. Boynu kaslı ve güçlüdür. Göğsü derin ve geniştir. Sırtı uzun, sağrısı ge-niş ve çok kaslıdır. Bacakları vücudu ile orantılı uzunlukta, düzgün ve kaslıdır. Diz altlarında az da olsa tüyleri bulunmaktadır. Genel olarak donları yağız, ahreç, al, doru, koyu doru ve benekli leopar biçimindedir. Az da olsa alaca donlara rastlanır ancak kır ve demirkır don Noriker atlarında görülmemektedir.

Hafif tipleri atlı sporlarda da kullanılan Noriker atları binicilik kulüplerinde, atlı jimnastikte (Vaultage), turizmde, çiftçilikte ve yük taşıma hizmetlerinde kullanılır.

Fotoğraf 4: Yağız Noriker Atları

Fotoğraf 5: Leopar benekli Noriker atı

KAYNAKLAR

HENDRICKS, Bonnie L. (1995) International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman.

http://www.norikerpferde.com

https://de.wikipedia.org/wiki/Noriker_(Pferd)

https://www.zoovienna.at/tiere/saeugetiere/noriker

http://www.horsebreedspictures.com/noriker-horse.asp

http://www.theequinest.com/breeds/noriker

http://www.norikerallgaeu.de/noriker-english

http://www.europferd.eu/noriker/noriker-the-modern-austrian.html

http://www.masorunch.it/en/animals-of-farm/horses-and-carriages

https://ipfs.io/ipfs/QmXoypizjW3WknFiJnKLwHCnL72vedxjQkDDP1mXWo6uco/wiki/Noriker.html

http://www.globetrotting.com.au/horse-breed-noriker/

https://www.sn.at/wiki/Noriker_Pferd

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.kimballstock.com

2. http://www.fotocommunity.de

3 .http://www.artflakes.com

4. http://www.europferd.eu/noriker/noriker-the-modern-austrian.html

5. http://www.globetrotting.com.au/horse-breed-noriker/

6. http://www.horsebreedspictures.com/wp-content/uploads/2015/12/Spotted-Noriker-Horses.jpg

7. http://www.arche-austria.at/index.php?id=86

[1] http://www.haflinger.eu

[2] http://www.agraria.org

[3] http://en.wikipedia.org