Rus köylüsünün eti, sütü ve çiftlik işlerinde kullanmak üzere yetiştirilen ağır yük atı ihtiyacını karşılamak üzere 19. yüzyılın sonlarında Belçika’dan ithal edilen Brabant, Ardennes, Percheron atları ile İngiltereden ithal edilen Suffolk Punch atlarının, yerli Bityug ve Orlov tırıs atlarıyla Sovyetler Birliğinin ilk yıllarından başlayarak melezlenmesi sonucu oluşturulmuş yüksek kaliteli bir ağır yük atıdır. 

İlk üretim yerleri Nıjniy Novgorod bölgesindeki Poçinkovskiy, Ryazan, Yaroslavl ve Mordavya’daki Devlet At Üretme Haraları (госконюшен) ve Devlet Aygır Üretme Haraları (госплемрассадник)’dır.

Fotoğraf 1: Sovyet Ağır Yük atı (Советская тяжеловозная порода)

Bu haralarda uygulamalı çalışmalar yapan Prof. D. A. Kislovskiy, Doç. D. M. Lebedev, Zootekni uzmanları İ. A. Antsin, G.İ. Konyuhov, K. V. Rubin, M. F. Çebişev, D. M. Savelyev ile Ryazan’da bulunan Bütün Rusya Atçılık Bilimsel Araştırma Enstitüsü (Всероссийского Научно-Исследовательского Институт Коневодства - ВНИИК) sorumlusu İ. İ. Sorokin tarafından hazırlanan projelerle 800’den fazla at test edildi. Bu testler ve yapılan melezleme çalışmaları ile Sovyet Ağır yük atı geliştirildi. Irkın tescili SSCB Tarım Bakanlığı tarafından 1952 yılında yapıldı. Yine bu araştırma grubu tarafından birçok hara, at çiftliği ve atçılık merkezlerinde büyük çoğunluğu 2 - 2,5 yaşlarında 5.000’den fazla atın dayanıklılık, güç, doğurganlık, süt verimi gibi alanlarda performans verileri test edildi.

1957 yılında Moskova yakınlarındaki Tambov hipodromunda 160cm. cidago yüksekliğinde, 800kg. ağırlığında ve 6 yaşındaki Fors adlı ahreç aygır 23.991kg. (yaklaşık 24 ton) yükü 35 m. çekerek tüm zamanların en büyük rekorunu kırmıştır. Irkın en önemli aygırı 1979 doğumlu doru aygır Rafinad’dır. 169cm. cidagosu ve 1040kg. ağırlığı ile bu aygır, 1987 yılında SSCB Ulusal Tarım Fuarı (Выставки Достижений Народного Хозяйства СССР - ВДНХ СССР) şampiyonu olmuştur. Yine bir başka Sovyet Ağır yük atı olan 1964 doğumlu Zubr, 4 buçuk tonluk bir yükü, 2km. mesafeye 11’51sn’de çekmiştir. 1960 doğumlu aygırlar Karabin ve Rogatin, 1 buçuk tonluk bir yükle 2km mesafeyi tırıs koşarak 4’53sn’de tamamlamışlardır.

Fotoğraf 2: 1957 yılında Sovyet Ağır Yük atı “Fors” 24 tonluk yük çekerken

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra da Rusya’da önemini kaybetmeyen bu atlar giderek artan bir biçimde yaygınlık kazanmıştır. Özellikle eti ve sütü için yetiştirilmektedir. Süt verimi oldukça yüksek olan Sovyet Ağır Yük atlarının süt verimi oldukça yüksektir. Ryazan bölgesinde yer alan Bütün Rusya Atçılık Bilimsel Araştırma Enstitüsü (Всероссийский Научно-Исследовательский Институт - ВНИИ) çiftliğinde 1976 – 1982 yılları arasında ortalama süt verimi 239 günlük laktasyon döneminde 3317 litredir. En iyi süt verimi ise bu çiftlikte 1969 doğumlu Ryabina adlı kısraktan 338 günlük laktasyon döneminde 6179 litre ile elde edilmiştir [1].

Fotoğraf 3: Sovyet Ağır Yük atı “Ermitaj”

1981 – 1986 yılları arasında Sovyetler Birliği’nde düzenlenen Ağır Yük atları arası Triatlon Şampiyonasında dört kez birincilik kazandılar. Bu aygırlar 1981 yılında, Jneyka (D. 1976), 1982 yılında Reviziya (D. 1978), 1985 yılında Rosinka (D.1980), 1986 yılında Rafinad (D.1979)’dır.

Erginliğe erken ulaşırlar. İkibuçuk, üç yaşında çiftlik işlerinde kullanılmaya başlarlar. Üç yaşlarında da doğurganlıkları başlar. %65 – 76 gibi oldukça yüksek doğurganlık oranları vardır. 16 – 17 yaşlarına kadar doğum yapabilirler. 20 yaşlarına kadar doğum yapanlara rastlanmıştır. Rusya’daki bazı yerli koşum atlarının geliştirilmesinde de kullanılmaktadır.

Günümüzde Rusya Federasyonu’nun Urallar, Kafkasya gibi dağlık bölgelerinde, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Orta Asya ülkelerinde çok miktarda yetiştirilmektedir. Ortalama cidago yükseklikleri 156 – 170cm. civarında değişmektedir. Ağırlıkları ortalama 700 – 1000kg. arasındadır. Sovyet Ağır Yük atlarının başları orta büyüklüktedir. Temiz ve düz bir profili vardır. Boynu kısa, geniş ve kaslıdır. Omuzları düşüktür. Derin ve geniş göğsü, geniş ve kısa bir sırtı, düz ve pürüzsüz bir beli vardır. Geniş, yuvarlak ve düşük sağrısı, kalın kuyruğu vardır. Kuyruğu ve yelesi bol tüylüdür. Bacakları vücuduna oranla kısadır ve güçlü kemik yapısı vardır. Bazen çarpık bacak yapısı olanlara rastlanır. Toynakları küçük fakat serttir.

Fotoğraf 3: 160cm. cidagosu ile Sovyet Ağır Yük atı “Varyat” 

Çok sakin ve sessiz bir karaktere sahiptirler. Hastalıklara karşı çok dirençlidir. Çalışmaya istekli, çabuk öğrenen, ağır vücuduna oranla çok çevik atlardır. Genel olarak al, benekli ahreç, doru, kestane doru donlu olurlar. Bazen demirkırı ve yağız olanlarına da rastlanabilir. Çiftliklerde, tarım işlerinde çalışma atı olarak, yük taşımakta ve çekmekte, ulaşım için araba koşumunda kullanılır, eti ve sütü için yetiştirilirler (Parfenov, 2002)

Fotoğraf 4: İki yaşında Sovyet Ağır Yük atı tayı

KAYNAKLAR

PARFENOV, Vadim Alekseyeviç (2002). Loşadi, İzdatelsvo Narodnoye Tvorçestvo, Moskva.

AFANASYEV, Sergey V. (1953) Albom Paroda Loşadey, Gosudarsvennoye İzdatelsvo, SSCB, Leningrad.

http://konevodstvo.su/books/item/f00/s00/z0000006/st048.shtml

https://sel-hoz.com/sovetskaya-tyazhelovoznaya-poroda-loshadej

http://www.cnshb.ru/AKDiL/0044/base/k0070023.shtm

https://studwood.ru/593026/agropromyshlennost/tyazhelovoznye_porody_molodnyaka_loshadey

FOTOĞRAFLAR

1. Afanasyev, 1953

2. http://www.vk.com

3. http://www.konzavodperevoz.ru

4. http://www.prokoni.ru

5. http://www.millionhorse.com

6. https://studwood.ru/593026/agropromyshlennost/tyazhelovoznye_porody_molodnyaka_loshadey

[1] http://www.ruhorses.ru