Yakut Atları, kuzey ve orta Sibirya, Rusya’nın zorlu koşullarının bilinçsiz ve doğal seleksiyonuyla Yakutya (Rusya Federasyonu, Yakut (Saha) Cumhuriyeti)’da gelişmiş bir attır. Benzer at tiplerine ve Moğol kökenine kıyasla Yakut, daha iri ve büyüktür. 

Fotoğraf 1: Yakut atları

Yakut At tipleri:

a. Kuzey orijinal Yakut (Orta Kolyma ya da Verkhoyansk atı),

b. Geliştirilmiş cinslerle melezlenmemiş olan daha küçük güneyli tip Yakut Atı.

c. Yerli Yakut’u geliştirmekte kullanılan cinslere benzeyen daha büyük güneyli tip.

d. Son olarak trotter (tırıs) ve ağır yük çekme atlarını geliştirmek için kullanılan, Namstri, Ordjonikidze, Megino-Kanglass ve Amga bölgeleri dahil, orta Yakutya bölgelerinde yaygın olan Yakut Atı’dır.

Fotoğraf 2: Yakut atları

Orta Kolyma en değerli attır. Diğer tiplerden daha büyük boyutları vardır. Tipik olarak baş kaba, boyun düz ve orta uzunlukta, kürek kemikleri arası alçak, sırtı geniş ve uzundur, bukağı eğik, göğüs geniş ve derindir, bacaklar kısa ve sağlam toynaklıdır. Yelesi ile kuyruğu kalın ve uzundur. Vücut kılları çok kalındır ve kışları uzunluğu 8cm’yi bulur. Sibirya steplerinde -30, -40 derecelerde yaşayabilir (Alekseyev, 2007).

Yakut’un atlarının don rengi genellikle doru, gri-kahve ya da gridir. Ender olarak demir kırı ya da ahreç donlar da bulunur. Yerel atların sırtından aşağıya doğru uzanan koyu renkli bir çizgi (dorsal şerit) ve ön ayaklarında çapraz çizgileri vardır. Koyu renkli grid benzeri şablon genellikle omuz başlarında görülür.

Fotoğraf 3: Orta Kolyma Yakut atları

Orta Kolyma aygırlarının boyutları, kürek kemiği arası yüksekliği 139cm, enine vücut uzunluğu 148cm, göğüs kolanı 173cm, incik kemiği çevresi 19.7cm; kısraklarda sırasıyla: 137cm, 145cm, 171cm ve 18.1cm.dir. Daha küçük olan güneyli tipinin daha küçük boyutları vardır. Ay-gırlarda, sırasıyla 135cm, 141-cm, 163cm ve 18.4cm ve kısraklarda sırasıyla 132cm, 138cm, 158cm ve 17.2cm’dir.

Daha büyük güneyli tipi, yerel Suntar, Megezh ve Olekminsk çeşitlerinin soyundan gelenleri içerir. Trotter (Tırıs) izleri taşırlar ve biraz da yük çekme (Draft Horse) atı kanı içerir. Vücut ölçüleri: Aygırlarda 141cm, 149-cm, 182cm ve 18.4cm; kısraklarda, 136cm, 150cm, 176cm ve 18.4cm.’dir. Bu ölçülere göre Yakut’ların ağırlığı oldukça fazladır. 450kg ortalamayla 430 - 470kg arasında değişir.

Fotoğraf 4: Yerel donanımlı Yakut atı

Yakut Atı iyi bir et kaynağıdır, 6 aylık bir atın et ağırlığı 105 kg’dır, 2,5 yaşında 165kg ve yetişkin olduğunda 228kg’a ulaşır. Yakut Atları’nın süt üretimi de kayda değer ölçülerdedir. Yakut Tarım Enstitüsünün deneysel çiftliğinde kısraklar, 6 aylık süt verme dönemlerinde 1200-1700 kg pazarlanabilir süt üretirler. 

Yaygın idarecilik ve ilkel yönetimli melezleme istenilen sonuçları vermediğinden Yakut Atları’nda safkan yetiştirme daha uygun görülmektedir. Lider Yakut yetiştirme kuruluşları, Rusya Federasyonu, Yakut Otonom Cumhuriyeti’ndeki Leninskiy Devlet Üretme Çiftliği ve Karl Marx Kolektif Çiftlikleridir (Dmitriez, 1989).

Fotoğraf 5: Yakut eyeri ve kamçısı

Yakut atları Yakut halkının kültürüne etki etmiş çok önemli bir attır. Çok soğuk ve karlı geçen günlerde yaşlıların çocuklara anlattıkları hikâye ve destanlarda atlar önemli yer tutarlar. Yakut halkının en ünlü destanı olan Alanho (Олонхо) adlı hikayede Er-Sagatoh (Эр-Соготох) adlı kahramanın beyaz atı mükemmel bir biçimde tanımlanır.

Geleneksel Yakut eyeri ilginç biçimde tasarlanmıştır. “Dalbara” adı verilen deriden yapılmış eyer altlığı, değerli taşlarla ve işlemelerle süslenir, üzerine ”çapraki” adı verilen süslü üst minderi ve “kıçımi” denen eyer oturağı bulunur. Binici elinde at kılından yapılmış kamçı taşır.

Fotoğraf 6: Yakutyalı ve Atı

KAYNAKLAR

ALEKSEYEV, N. D. O Proishojdenii Yakutskoy Loşadi, Nauka i Tehnika v Yakutii, Nauçno Populyarnıy Jurnal, No.1 (12), Yakutsk, 2007.

DMITRIEZ, N.G. and Ernst, L.K. Animal Genetic Resources of the USSR. Animal Production and Health Paper Publ. by FAO, Roma, 1989.

https://givotniymir.ru/yakutskaya-loshad-opisanie-osobennosti-uxod-i-cena-yakutskoj-loshadi/

http://www.nexplorer.ru/news__11669.htm

https://fermer.ru/blog/66884/yakutskaya-loshad-i-yakutskaya-korova-137153

http://curious-world.ru/index.php/priroda/mir-zhivotnykh/item/450-yakutskaya-loshad

http://moykon.ru/porodi/257-iakutskaia-poroda

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.gallery.ykt.ru

2. http://www.fotki.yandex.ru

3. http://www.hunting.ru

4. http://www.i.imgur.com

5. http://www.nexplorer.ru/news__11669.htm

6. http://www.lovasok.hu

7. http://curious-world.ru/index.php/priroda/mir-zhivotnykh/item/450-yakutskaya-loshad