Bir ata neden soldan yaklaşılır ve binilir?

Binici eğitmenleri atlara her zaman atın solundan yaklaşılması ve binilmesi gerektiğini söylerler. Birçok kişi neden böyle yapılması gerektiğini düşünmeden bu kuralı uygular. Bir ata neden soldan yaklaşılmalıdır? Oldukça basit ama ilginç bir soru.

Kesinlikle tüm atların soldan yaklaşan bir kişiyi daha iyi algıladığına inanılır. Ancak bu kural yalnızca belirli bir şekilde tepki vermek üzere eğitilmiş olan atlar için geçerlidir. Birçok at, arkadan yaklaşıldığında veya iki kişi aynı anda farklı yönlerden yaklaştığında bundan hoşlanmaz. Bu hoşnutsuzluğun nedeni atın kendini koruma içgüdüsünden kaynaklanır.

Bir ata hangi taraftan yaklaşılacağı, binicinin solak ya da sağlak olmasına bağlıdır. Çünkü eyer kaşını kavramak için ilk önce öndeki el uzanmalı ve öndeki bacaktan yukarıya kalkılmalıdır. İnsanların büyük çoğunluğu sağlaktır, solak insanlar oldukça nadirdir. Hatta binicilik dünyasında daha da nadirdir. Çünkü örneğin solda dururken sağ elle dizginlerin altından atı yönlendirmek çok daha rahattır. Çoğunluk arasında daha rahat olan yol ezberlenir ve bir gelenek haline gelir. Atlar da tek taraflı düşünürler. Bu, yalnızca bir taraftan biniciyi kabul etmek üzere eğitilmiş bir atın, alışılmadık bir yönden yaklaşıldığında korkabileceği ve hareketsiz durmayı reddedebileceği anlamına gelir.

Bazı araştırmacılar da tıpkı insanlardaki gibi atların da genellikle sağ taraflarının güçlü olduğunu, yaklaşma, binme gibi gerekli tüm işlemleri sol taraftan yapılmasının daha güvenli olduğunu belirtmektedirler. At öğrenme yetenekleri, algı, davranış, eğitim, bakım ve refahı hakkında bilimsel araştırmalar yapan Kaliforniya At Araştırmaları Vakfı (Equine Research Foundation) araştırmacısı Dr. Evelyn Hanggi, atın görme yetenekleri ile ilgili yaptığı araştırmalarda Atın dünyayı sağ ve sol gözü ile iki yarıyla gördüğünü belirtir. O’na göre her iki gözün çalıştığı binoküler görme alanı oldukça küçük, ancak gözlerin ayrı ayrı gördüğü bölge büyüktür. Her göz kendi resmini görür. İnsanların bunu hayal etmesi oldukça zordur. Çünkü insan gözleri birbirine yakındır ve tek yöne bakar. Görüş alanının neredeyse tamamı binokülerdir ve çevresel görüşle yalnızca yan taraftaki küçük alanları algılarız. Atların beyinleri ise bir yarıküreden diğerine bilgi aktarma konusunda mükemmel olduklarından bu farkın anlaşılması oldukça güçtür. Atların öğrenilmiş genetik yapıları gereği daha zayıf olan sol taraflarından yaklaşma biniş bu nedenle daha güvenli olduğu düşünülmektedir.

İlginç bir şekilde, M.Ö. 350 civarında. Antik Yunan komutan Ksenophon, "Hipparchicus/Binicilik Sanatı" adlı eserinde, bir binicinin savaşta karşılaşabileceği her şeye hazırlıklı olması için atların her iki tarafından da binmeyi öğrenmeyi şiddetle tavsiye eder.

Rusya’da 2009 yılında yaklaşık eğitimli 200 at ve binici üzerinde yapılan bir deneyde oturmak da dâhil olmak üzere her şey sağdan yapıldığında nasıl tepki verileceği test edildi. Sonuç: Deneydeki atların hiçbiri umursamadı. Bunun için özel bir eğitime bile gerek yoktu. Ancak biniciler kendilerini biraz rahatsız hissettiler.

Versiyonlardan biri de tarihseldir. Bu, kesici silahların kemer üzerindeki bir kılıf içinde taşınmasının çoğu insanın yaşamının ayrılmaz bir parçası olduğu ve atların tek ulaşım aracı olduğu zamanlardan gelen yerleşik bir gelenektir. Kemerin sol tarafında kama, kılıç, balta gibi silahlar bulunuyordu ve bu silahları ata değdirmeden eyerin sağından tırmanmak çok zor ve sakıncalıydı. Kama ve kılıç taşımak asil bir statünün veya askeri rütbenin bir göstergesiydi. Modayı ve kuralları belirleyen de bu sınıflardı. Bu nedenle böyle bir gelenek Batılı halklar arasında yavaş yavaş yerleşmeye başladı ve bugün de devam ediyor.