Macaristan’da 200 yılı aşkın zamandan bu yana süregelen atlı çobanlık geleneği, günümüzde de sürdürülmeye çalışılmaktadır. Macarca “Csikós” adı verilen atlı çobanlar özellikle Macarların gurur kaynağı olan Nonius atlarının da tanıtımını yaparak eski geleneklerini birer gösteri haline dönüştürmüşlerdir.

Csikós, Macaristan, 1855

Csikós, Macaristan, 1908

Başkent Budapeşte ile Debrecen arasındaki Puszta (pusta) denen otlakları içine alan ve 1973 yılında UNESCO’nun Dünya Mirası listesine aldığı Hortobagy Milli Parkı’nda ve Nagykunsag bölgesinde Açık Hava Müzesindeki tesislerde gösterilerini sunmaktadırlar.

Bir Macar Atasözü “Magyars were created by God to sit on horseback - Macarlar Tanrı tarafından At sırtında oturmak için yaratılmışlardır” der.[1] Bu sözün tam anlamı ile günümüzde bile yaşadığını göstermek amacıyla Macar Kültürü’nün bir parçası olan at binme geleneği giderek artan bir ilgiyle yaygınlaşmaktadır.

Csikós’lar yüzyıllara dayanan bir çobanlık geleneğinin yanı sıra 19. yüzyılın ortalarından itibaren mavi renk geleneksel elbise üzerine siyah yelek ve siyah tüylü şapka giymek suretiyle geleneksel giysi renklerini de oluşturmuşlardır. 

Bu dönemlerde kendi aralarında da hiyerarşik bir yapı kuran bu atlı çobanlardan en yüksek rütbe olan Csikós’larda keçeden yapılmış csikóskalap denen şapkalarının sol kenarlarına taktıkları çeşitli kuşlara ait tüyler bu hiyerarşik yapıyı belirlemektedir. Bu sıralama içerisinde en rütbeli Csikós’ta Toy kuşu tüyü, ondan sonraki Balıkçıl kuşu, daha sonraki ak Balıkçıl kuşu tüyü gibi sıralamalar bulunmaktadır.[2]

Csikós gösterilerinden

Csikós gösterilerinde kullanılan ve geleneksel binicilik yeteneklerinin sergilendiği birçok hareket vardır. Bunlar, atı arka ayaklarının üzerine oturtmak, önde üç ya da daha fazla, arkada iki adet dizginli atların arkadaki iki tanesine ayakta binerek dörtnal sürmek, atın üzerinde ayakta at sürmek, bindiği atı yere yatırarak üzerine çıkmak ve kırbaç gösterisi yapmak, atın ön ayakları üzerine çökmesini sağlayarak selam verdirmek, dörtnal sürdükleri atın üzerinden kırbaçla bir hedefi vurmak, koşulu atlarla arabayı slalom yaptırmak gibi hareketlerdir.

Csikós gösterilerinden araba sürüşü

Csikós’lar yaşamlarını geleneksel bir biçimde düzenlerken csikósdal denen kendi şarkılarını, csikorgó denen et ve yemek pişirme biçimlerini de oluşturmuşlardır.

Csikóskalap (Csikós şapkası)

KAYNAKLAR

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Csikós._Fortepan_86881.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Csikós_a_kőrösi_pusztán.jpg

http://www.lovasok.hu/magyar-lovaskultura/csikosok/

http://mek.oszk.hu/02100/02115/html/1-1330.html

https://hiveminer.com/Tags/csikós%2Chortobágy

[1]http://merlinandrebecca.blogspot.com/2011/06/puszta-horse-show.html

[2]http://mek.niif.hu