Kazakistan ve Kırgızistan’da oynanan ulusal bir binicilik oyunudur. Çok eskiye dayanan bir geçmişi vardır. Geleneksel Kazak ve Kırgız düğünlerinde gelin ve damadın sınanması amacıyla oynandığı bilinmektedir. Günümüzde ise unutulmaya yüz tutmuştur. Ancak bazı ulusal ve dini bayramlarda, festivallerde oynanmaktadır. Bu oyun Kazak ve Kırgız halklarının gelişmiş fantezi düşüncelerinin, ince mizah anlayışlarının bir göstergesidir. Bu oyun sayesinde düğün törenleri bir tiyatro sahnesini andırmaktadır. 

Oyunda 300 – 500m. uzunluktaki bir yarış alanı belirlenir. Yarış alanının sonunda bir bayrak direği bulunur. Geleneksel giysilerini giyen bir genç kız ve delikanlı başlangıç noktasında yer alırlar. Önce genç kız atını dörtnala sürer. Delikanlı da onun arkasından at sürer. Bayrak direğinin bulunduğu noktaya kadar delikanlı kızı yakalayıp öpmeye çalışır. Öptükten sonra bayrak direğinin etrafından dolaşarak başlangıç noktasına geri dönmeye çalışır. Eğer öpmekte başarısız olursa bu kez kız elindeki kırbaçla bitiş çizgisine kadar onu kovalamaya başlar. Yakaladığı zaman da kırbaçla vurmaya çalışır. Kızdan kırbaç yiyen delikanlı için büyük bir utanç söz konusudur.

Türkmen ve diğerlerinin yaptığı araştırmalara göre ise Kız ve Kelin Kuu oyununun üç değişik türde yapıldığı; bunlardan ilkinin nişan merasimlerinde, ikincisinin özel ve yayla toyları ile kırsal kesimlerin dini ve milli bayramlarında, üçüncüsünün kurumsal yapılanma ile oynandığı; bu üç tarzdan en yaygın olanının ikinci tarz olduğu anlaşılmaktadır.

“Oyun esnasında kendisine ve atına güvenen bay-bayan biniciler istediği kadar katılabilirler. Bu tür oyunda katılımcı sayısında sınırlama yoktur. Sadece kız kuuda kız “tebetey” denen milli başlığı, erkek ise “cırgakşim” denen uzun çizmeyi giymek zorunluluğu vardır. Kelin kuu için bir zorunluluk bulunmamaktadır. Yalnız, oyunda ciddiyet olsun diye kelin kuu’ya katılan bayanlar başlarına “coolugtuu” denen milli giysiyi, erkekler de aynı şekilde başlarına milli bere/kalpaklarını ve “cırgakşim”leri giyerler. Bir de müsabaka sonuçlanmadan diğer müsabıklar sahaya giremezler. Ayrıca, bu müsabakaların birinci turunda kız veya keline yakalanan erkekler altı ay hiçbir müsabakada yarışamazlar. Bunların dışında saha ölçüleri ile tüm kaide ve kurallar birinci oyunla aynıdır.

Yine erkekler bayanları yakaladıklarında öpme hakkına sahiptirler. Fakat bazı kızlar yakalansa dahi kendini öptürmezler. Bu durumda delikanlı kalpağı veya eliyle kıza dokunur. Son 20-25 yıldır dokunma usulü daha sık görülmektedir” (Türkmen ve ark., 2005).

Kız ve Kelin Kuu Oyun Sahası 

“Üç boyutta yapılan kız ve kelin kuu oyunlarının ilki olan (nişan merasimlerinde yapılanı) eski Türkler’de kız kaçırma ve evlenme geleneğinden kaynaklandığı; orijin motifler taşıdığı, ilk olarak M.Ö. 3. ve 2. asırlarda kurulan ilk Kırgız Türkleri’nin “Ki-Ku” adındaki Yenisey bölgesinde kurulan devletinde görüldüğü; etnografya, kültür, dil, tarih ve spor tarihçileri tarafından aktarılır. (…) Nişan merasimlerinde oynanan bu Kız Kuu'un günümüzde ilk Türk kültür havzalarının oluştuğu Güney Sibirya Türk halkları (Altay, Hakas, Tuva, Buryat, Şor, Başkırtlar vb.) tarafından oynandığı görülmektedir. Eski Türk milli kültürünün orijin sujelerinin bu coğrafyada, diğer coğrafyalarda yaşayan Türk halkalarına oranla daha fazla muhafaza edildiği bir gerçektir” (Türkmen, 2008).

Kız Kuu (Кыз-куу) oyunu

Kız Kuu (Kız Kovalamaca) oyunu

KAYNAKLAR

TÜRKMEN, Mehmet ve Osman İmamoğlu, Leyla Türkmen (2005). Dünden-Bugüne Türkler’de Kız Ve Kelin Kovuu Oyunu, Gazi Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt:6, Sayı:1.

http://www.ertegi.ru/index.php?id=28&idnametext...1

http://silkadv.com/ru/node/2219