Aztek ırkı atlar Meksika’da yetiştirilen ilk türdür. İspanyol kanı taşıyan bu atlar Meksika’da her zaman revaçtaydı. 1972’de Andalus, Quarter Atı ve Criollo kullanarak bu türün geliştirilmesine başlandı. Pedro Domecq Hause’un[1] Başkanı olan Don Antonio Ariza, sabır ve kararlılıkla çalışarak başkalarının da yardımıyla Meksika’nın kendine ait ulusal bir ırkı olması hayalini gerçekleştirdi. Meksika Tarım Bakanlığı, 4 Kasım 1982’de Aztek ırkının resmi kaydını onayladı. 

Fotoğraf 1: Kır Aztek atı Meksikalı binicisi ile

Don Antonio, İspanyol Andalusian atlarını ithal ederek bu atları Meksika’da Texcoco yakınlarındaki Rancho San Antonio’da yetiştirdi. Aztek cinsi için seçim, İspanyol Andalus aygırları, Quarter Atı kısraklarıyla ya da Criollo kanı taşıyan kısraklarla çiftleştirerek başladı. Aztek Atı’nda minimum 3/8, maksimum 5/8 Andalus ya da Quarter Atı kanı varken, Criollo’nun oranı ¼’ü geçmez. Bu cins Andalusian ve Quarter Atının özelliklerini birleştirmeyi hedeflemiştir. Sonuç olarak performans ya da keyif biniciliği için ideal, zarif bir at ortaya çıkmıştır.

Aztek’in vücut oranlarına ilişkin en önemli özellik atın cidago yüksekliğidir. Yetişkin yaşında Aztek’in boyu kısraklarda 141cm – 152cm. arasında, aygırlarda 142cm – 153cm. arasında olmalıdır. Bu yükseklik Aztek Atları’nın Charreria’da (Meksika Rodeo’su) kullanılması amacıyla elde edilmiştir.

Fotoğraf 2: Demir kır Aztek aygırı

Başı zayıf yapılı, yüz profili düz ya da hafifçe konvekstir. Baş, kısraklarda orta büyüklüktedir ve aygırlarda çene bölgesi nispeten daha geniştir. Genel olarak profil dimdik, gözler açık, anlamlı ve canlı olmalıdır. Burun delikleri açık ve geniş olmalı, devingenlik yansıtmalıdır. Ağız orta boyda, sıkı ve hareketlidir. Aztek atının boynu, başladığı yerde daha geniş, başa yaklaştıkça daha incelir ama düz bir açı oluşturmalıdır. Bu özellikler yelenin sınırında çok iyi kavisli ve göğsün alt sınırında düz bir boyun oluşturur. Yeleleri gür ve güzeldir.

Fotoğraf 3: Kestane doru Aztek atı

Aztek atının, kürek kemikleri arasında yeterli aralık bırakan rahat ve iyi gelişmiş omuzları olmalıdır. Kürek kemikleri orta büyüklükte olmalı ve yaklaşık 45 derecelik eğime sahip kılcal damar bölgeleriyle sırt ve arkada hafifçe kaybolmalıdır. Göğüs derin, genişçedir ve kaburgalar yay çizerler. Sırt kısa, düz ve güçlüdür. Arka tarafı geniş bir bukağı ve eğimli güçlü butlarla birlikte, güçlü ve kaslı olmalıdır. Orta yükseklikte hafifçe yerleşmiş güzel bir kuyruğu vardır. Bacaklar kaslıdır, güçlü eklemleri, uzun ince incik kemikleri, belirgin tendonları ve orantılı ayakları vardır. Tüyleri ipeksidir, tüm renkleri hoş görülebilir ama boyalı, Appaloosa ve Albino donları bu türde kabul edilmez (Hendricks, 1995).

Aztek Atı’nın çok güzel bir yürüyüşü vardır. Bu atın eğitimi çok kolaydır. Yaylanmalı ve yüksek yürüyüşler isteyen farklı at okulu disiplinlerine harika cevap verir. Bu atlar, tüm yüksek atlı okul disiplinleri için çok değerlidir. Anatomileri ile kas yapılarının oranları, güç ve dayanıklılıkları kadar, güzellikleri de Aztek ırkı atların bu soylu sporun resmi yarışmalarında bilinen bir figür olmasını doğrulamaktadır. Aztek atının ilk yetiştiricisi olan Jinetes Domecq adına kurulan ünlü okul Alta Escuela Mexicana de Jinetes Domecq, atın tüm hünerlerinin ortaya çıkarılması için verdiği eğitim ve yaptığı gösterilerle çabalarını sürdürmektedir [2]. 

Meksikalı Charro’lar (Sığır çobanları) bağlanabileceği, sakin, tüm çiftlik işlerinde yetenekli ve keyif biniciliğinde gösteriş yapabilecek zarafette bir ata sahip olmak ister. Aztek Atları da bu isteğe karşılık vererek tüm Charriera işlerinde özelliklerini ve yeteneklerini sergilemiştir. 

Fotoğraf 4: Rejonero, Aztek atı ile Rodeo’da

Aztek Atları ayrıca Rodeo’larda cesur Rejonero (Rejon kullanan boğa dövüşçüsü)[3] binek atı olarak da kendini kanıtlamıştır. Aztek atı bu sporda, çevikliğini, zarafetini ve yiğitliğini gösterir. Yetenekli ve kendinden emin hareketleri, dengeli ve zarif dış görünüşüne bariz güzellikte güçlü bir dans ritmi verir.

Karakteristik özellikleri, soğukkanlı, canlı, mutlu ve itaatkârdır. Bu özellik fiziksel yapılarını daha da yüceltir. Aztek ırkı en göze çarpan ve bilinen diğer benzer at ırkları arasında değerli bir yere sahiptir. Aztek genç ve yeni bir ırk olmasına rağmen, engel atlama sporlarında (show jumping) kendisini iyice belli etmektedir [4]. 

KAYNAKLAR

HENDRICKS, Bonnie L. (1995) International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman.

http://caballoazteca.org.mx

https://www.noticaballos.com/creacion-la-raza-azteca.html

http://www.razas-caballos.com/caballos-azteca

http://caballos.mascotahogar.com/raza-de-caballo-azteca

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.arcadianbaroquesociety.weebly.com

2. https://www.noticaballos.com/creacion-la-raza-azteca.html

3. http://www.flickr.com

4. http://www.fotocommunity.de

[1] Meksika, İspanya ve İngiltere’de Pedro Domecq adına, şarap üreten, geniş bağlara ve şarap mahzenlerine sahip bir kuruluş.

[2] http://www.alta-escuela.com

[3]Rejon: Boğalara saplamak üzere kullanılan bir çeşit mızrak

[4]  http://caballoazteca.org.mx