Clydesdale Atı dünyanınen büyük ağır at ırkları biridir. Kısaca Clyde denen bu at ırkının ana vatanı, İskoçya’da Lanarkshire Vadisi boyunca uzanan Clyde Nehri bölgesidir. Irk  oluşumunun detayları artık tarihte kayıp olmasına rağmen, Avrupa’dan gelen at ırkları ile bölgenin yerli kanlarının infüzyon kullanımı ile devam ettiği ve 7. yüzyılın başlarında, bu bölgenin yerli atlarının baskın kan olduğu bilinmektedir. 18. yüzyıla kadar yerli atlardan farklı bir ırk olarak tanınmaktaydı. 1815yılında, ağır yük atları sahipleri ve yeni nesil yetiştiriciler resmi kriterler oluşturmaya başlamakiçin bir araya geldi. 1877 yılında, resmi bir makam olarak BüyükBritanya ve İrlanda’da Clydesdale Atları Derneği (Clydesdale Horse Society - CHS) ve İskoçya Atları Derneği (Scottish Horse Society) at yetiştiricilerinin çıkarlarını korumak ve desteklemek için kurulmuştur. Hemen arkasından 1879’da da ABD ve Kanada’da çalışmalarını sürdüren Amerikan Clydesdale Derneği (American Clydesdale Association) kuruldu. İlk StudBook (Aygır Kayıt Defteri), 1878yılında İskoçya’da, 1882 yılında da Amerika’da yayımlandı.

Fotoğraf 1: Clydesdale atları

19. yüzyılın sonlarından başlayarak 1911 yılına kadar İskoçya’da yetiştirilen aygırlardan 1617 adedi Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’ya ihraç edilmişti. İskoçya Atları Derneği kayıtlarında 1884 ile 1945 yılları arasında başta ABD, Kanada, SSCB, ve İngiltere sömürgeleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesine 20.183 adet Clydesdale atının ihraç edildiği kayıtlıdır. Bu atlar götürüldükleri ülkelerde bazı yerli at ırklarının ıslahına ya da yeni ırkların oluşturulmasına katkıda bulunmuşlardır. İskoçya Atları Derneği (Scottish Horse Society) ırkın geleceğini korumak, bu atın seceresini dünya çapındakontrol etmek amacıyla çeşitli ödüllü yarışmalar düzenledi. Son yıllarda da bu atların kontrollü ihracatı devam etmektedir (Biddell, 1894).

1930 yılında Clydesdale atlarının ıslahı doruk noktasına ulaşmıştı. İkinci Dünya Savaşı sırasında bir süre etkisini kaybeden at yetiştiriciliği, 1970’li yıllardan itibaren yine eski gücüne kavuştu.

Clydesdale atlarının dünyaca ün kazanmasına neden olan önemli bir olayda ABD’de yaşanmıştır. ABD’de konulan ünlü içki yasağı (Prohibition) döneminin 7 Nisan 1933 tarihinde sona ermesinden sonra bir bira ve içki taşıma şirketi sahibi olan August A. Busch ve Anhauser Busch bu günü kutlamak amacıyla Missouri Eyaleti, St. Louis Şehri’ndeki Pestalozzi caddesinde bira fıçıları ile dolu büyük bir at arabasına 8 adet Clydesdale atı koşulu bir biçimde gösterişli bir geçit töreni düzenlendi. Bu tarihten itibaren geleneksel hale gelen bu geçit töreni ile birlikte Budweiser Clydesdale atları olarak dünyaca tanınmaya başlandılar (Hendricks, 1995).

Fotoğraf 2: Clydesdale atları çiftlik işlerinde

1850’li yıllarda Victoria Dönemi’nde Avusturalya’da “Altına Hücum” sırasında çabukluğu ve çok ağır koşullarda çalışabilme özellikleri nedeniyle en çok tercih edilen at olmuştu. Avusturalya’da hızla gelişen bu at 1921 yılında Avusturalya Federal Clydesdale Atları Derneği (Commonwealth Clydesdale Horse Society - CCHS) diğer ülkelerdeki atların kayıtlarının da tutulduğu bir dernek olarak kuruldu. Dernek 1974 yılında Queensland şubesini de kurarak, bu at ile ilgili çeşitli toplantılar ve eğitimler düzenlemiştir [1].

Queensland son yıllarda Clydesdale atları yetiştiricilerinin merkezi olmuş durumdadır. İskoçya’ya dahi 1993-1995 yılları arasında, Modern Clydesdale tipinin yetiştirilmesi amacıyla 5 adet aygır ve 1 kısrak ithal edilmiştir. 

“GentleGiant” Centilmen Dev lakabıyla anılan Clydesdale atları, ağır gövdesine karşın yürüyüşündeki zerafet, uyumlu bir beden ve renk kombinasyonu ile bu lakabı almıştır.

Atın normal olarak kabul edilen ortalama cidago yüksekliği 160cm.dir. Ağırlığı ise 800kg. kadardır. Bu cidago yüksekliğinin üzerinde bulunanlar pek makbul sayılmazlar. Genel olarak yağız, kestane ve doru renklerdedirler. Bacakları diz altından itibaren kıllıdır. Yele, kuyruk ve bacak renkleri beyaz veya krem renktedir.

Fotoğraf 3: Budweiser Clydesdale atları, 1933

Fotoğraf 4: Budweiser Clydesdale atları, 2015

KAYNAKLAR

BİDDELL, Hermann (1894). Heavy Horses, Breeds and Management, Live Stock Handbooks, Vinton & Company LTD.

HENDRICKS, Bonnie L. (1995). International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman.

https://www.clydesdalehorsesociety.com

https://www.britannica.com/animal/Clydesdale

http://www.budweiser.com/en/clydesdales.html

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.pixdaus.com

2. https://pixabay.com

3. http://www.budweiser.com

4. https://pixabay.com

[1] http://www.clydesdalehorse.com.au