Atlı Sporlar 1: Polo

M. Tekin KOÇKAR

7 Dakika Okuma Süresi

+ -

“Polo” İngilizce bir terimdir. Dünyanın en hızlı top sporu olan polo, en eski takım sporu olarak da bilinmektedir.

Oyun ilk defaPers ülkesi, İran'da M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren ve yaklaşık 2 bin yıl önce de Asya'da bulunan göçebe kabilelerce oynanmıştır. Roma İmparatorluğu döneminden bu yana tüm Asya’da, Çin ve Hindistan’da bilinen bir oyundur. Polo, önceleri atlı süvarilerin ve genellikle kralın muhafızlarının veya diğer seçkin orduların eğitim oyunuydu. Savaşçı kabile üyeleri bu oyunu bir tarafta 100’er kişi olmak üzere oynuyorlardı. Bu küçük çaplı bir savaştı.

Polo_game_from_poem_Guy_u_Chawgan

Pers Safevi hanedanı döneminde Guy o Chawgân (Top ve Çavgan) adlı kitapta yer alan minyatürde Polo oyunu - M.S. 1546

1800’lü yıllarda İngilizlerin Hindistan’ı işgali sırasında tanıdıkları ve çok sevdikleri bu oyun, zamanlaİngilizsoyluları arasında yaygınlaşmış ve İngilizlerin milli bir oyunu haline gelmiştir. İngilizler bu oyuna Polo adını vermişlerdir. Polo oyunu Asya’daki Azerbaycan, Tacikistan, İran, Tataristan gibi ülkelerde geleneksel olarak, farklı isimlerle anılarak oynanmaktadır (Çavganbozi, Çavgan, Çevgan, Çovgan, Guybozi … gibi) (bkz. Çavgan).

Çin’de polo oyunu

Oyun çok hızlı bir tempoda oynanır. Oyunun amacı plastikten veya ağaçtan yapılmış 10cm. çapındaki bir topu sopalarla vurarak karşı kaleye girmesini sağlamaktır. Oyun alanı yaklaşık 50m x 100m. (ABD) veya 118m x 182m.dir (İngiltere). İki takım halinde oynanır. Takımlar 4 - 6 biniciden oluşur. Takımda 2 ya da 4 hücum oyuncusu ile iki savunmacı bulunur. Oyun, her biri 7dk’dan oluşan ve Chukka (Çukka) adı verilen devrelerden oluşur. Genellikle 6 devrede Chukka oynanır. Chukka terimi Sanskritçe chakra’dan gelir (yuvarlak, tekerlek, döngü anlamlarına gelir).

Polo oyununda hareketlerin çok seri olması nedeniyle binici ve atın mükemmel bir uyum içerisinde olmaları gerekir. Biniciler atın üzerinde yapacakları yüksek hızlı manevralarda ve topa sopası ile vurması sırasında at üzerinde sağlam durmalıdır. Bu nedenle oyuncunun iyi bir binici olması gerekir.

arrayanpolo2

Polo Pony

Polo Atları:

Polo oyununda kullanılan atlar için “Polo Pony” terimi kullanılmasına rağmen bu atlar normal yükseklikte atlardır. Cidagoları 145 – 160cm. arasında değişir. Ağırlıkları 400 - 500kg. arasındadır. Polo atları dayanıklı, çevik ve manevra yetenekleri yüksek atlardan özenle seçilir. Atın temperamenti (karakteri) de çok önemlidir. Polo atları baskı altında sakin olmalı, heyecanlanmamalıdır. Binicinin dizgin hareketleri ve yardımlarını iyi anlamalıdır. İyi eğitilmiş bir polo atı, binicinin topa hamlesini kavrayarak ona %60 – 70 oranında yardımcı olur. Bir polo atının eğitimi üç yaşında başlayarak en az altı ay sürer. Atın fiziksel olgunluğa erişmesi ise ortalama altı yıl alır. Herhangi bir kaza ve sakatlanma olmazsa bir polo atı 18 – 20 yıl kullanılabilir.

p1307

Polo oyuncularının donanımı

Oyun sırasında yorgun olan polo atları hemen değiştirilmelidir. Bunun için de her polo sporcusunun en az iki atı bulunmalıdır. Bu sayı sekize kadar çıkabilir. Atın yorgun olduğu anlaşıldığında Chukka sırasında dahi değiştirilebilir. Eğer atı tekrar kullanmak gerekirse en az bir Chukka beklenmelidir.

Polo Oyuncuları:

Polo oyununda takımlar kadın ya da erkek oyunculardan oluşabilir. Ellerinde mallet adı verilen ucu tokmaklı birer sopa bulunan takım oyuncularının her birinin kendi pozisyonlarında belli sorumlulukları vardır. Bir numara hücum pozisyonudur. Bu oyuncu topu önde tutmak ve gol atmak için güçlü fiziğe sahip olmalıdır. Kaleye ulaşabilmek için rakip takım oyuncularını arkasına alarak onları saf dışı bırakabilmelidir. İki numaralı oyuncu bir numaralı oyuncuya topu aktaran, oyunu görebilen, taktik yetenekleri iyi olan oyuncudur. Üç ve dört numaralı oyuncular savunmacıdırlar ve rakip takım oyuncularını kendi alanlarından uzak tutmak, topu ilerideki takım arkadaşlarına vermekle görevlidirler. Polo oyununda tüm oyuncular sağ ellerini kullanmak zorundadırlar.

Binici ve at donanımı:

Bir polo oyuncusu kendisini sert darbelerden korumak amacıyla donanımlı olmalıdır. Ayaklarında dizlerine kadar yükselen kalın çizmeler ve dizlikler bulunmalıdır. Koruyucu kask (tog) binicinin en önemli giyim malzemelerindendir. Beyaz binici pantolonunun üzerine uzak mesafelerden ayırt edilebilecek renklerde bir forma giyilmelidir. Opsiyonel donanımlar ise eldiven, koruma yeleği, bileklik, yüz maskesi ve kırbaçtır.

Polo oyunu açık havada oynanıyorsa kullanılan top yüksek etkili plastik malzemeden yaklaşık 10cm. çapında (eskiden bambu ya da Söğüt ağacı kökünden yapılırdı), kapalı alan topu ise deri kaplı şişirilmiş 11.5cm çapındadır. Ağırlığı ortalama 170 – 182gr. arasındadır. Polo sopası ise çekiç ya da tokmak benzeri, kompozit malzemeden yapılmıştır. Tutamak yerine bileği kavrayacak biçimde kayış takılıdır. Uzunluğu ve ağırlığı oyuncunun isteğine ve atın yüksekliğine göre değişebilir. Tokmakbaşı 15cm. civarındadır ve topu iyi sektirebilmesi için uçlarına lastik tıpa takılıdır.

At donanımında polo eyeri denen rahat, derin oturuşlu ve yüksek yastıklı bir eyer kullanılır. Martingal kayışı kullanmak serbesttir. Daha rahat dengede durabilmek için geniş ve ağır tip üzengi kullanılır. Diğer oyuncularla yakın temasta yaralanmaları önlemek amacıyla atın yele ve kuyruğu özenle örülmeli ve kısaltılmalıdır. Burunsallık tercih edilmez. Geniş burun bandı ise atın yakın temasta korunması sağlamak amacıyla takılır. Genellikle pelham ve çift dizginle sert bir kantarma kullanılır.

Atların bacaklarını, eklem ve tendonlarını korumak amacıyla mutlaka bandaj ve getr kullanılmalıdır.

Amerika'da 300 kadar polo kulübü ve üçbinden fazla polo oyuncusu bulunmaktadır. Birleşik Devletler Polo Derneği (United States Polo Assosication - U.S. Polo ASSN), 1890'da kralların ve zenginlerin oyunu olarak bilinen polo sporunu geliştirmek amacıyla Amerika'da kurulmuştur.

p1356