Appaloosa Atı (Abd)

M. Tekin KOÇKAR

4 Dakika Okuma Süresi

+ -

Tarih boyunca Leopar desenli ve benekli birçok atın çeşitli kaynaklarda resmedildiği bilinmektedir. 11. yüzyılda Fransa’da, Antik Pers, Antik Yunan ve Çin’de Tang Hanedanı sırasında “Göksel Atlar” biçiminde çeşitli biçimlerde desenlere işlenmiş alacalı at renkleri bulunmaktaydı. 16. ve 17. yüzyılda Fransa’da çeşitli sanatçıların tablolarında da bu tür atlar görmek mümkündür.

Appaloosa & Nez Perce (personal

Fotoğraf 1: Nez Perce kabilesinden iki yerli, Appaloosa atıyla - 1895

Yine Fransa’da Kral XIV. Lui döneminde açılan binicilik okullarında ve geçit törenlerinde bu atlar çokça kullanılmıştır. Çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri’nde yetiştirilen bu atların kökeninin de İber Yarımadası’ndan sömürgeciler tarafından yayılan İspanyol benekli atları olduğu düşünülmektedir.

İlk kez 18. yüzyılda Amerika’da Oregon Eyaletinde yaşayan Kızılderili Nez Perce kabilesi tarafından yetiştirilmeye başlanan bu benekli atların Appaloosa adını, bölgede bulunan Palouse Nehri’nden aldığı sanılmaktadır.

Appaloosa Horse (flickr

Fotoğraf 2: Appaloosa atı Reining (Dizginleme) müsabakasında

Appaloosa atları Nez Perce kabilesi tarafından avda, savaşlarda ve dağ yollarında ulaşım için kullanılmak üzere yetiştirilmiş dayanıklı ve güçlü atlardır. Amerikan hükümetinin yerli kabilelere karşı yürüttüğü savaşlarda kabileler için oldukça önemli olan bu atlar, 1877 yılında Amerikalıların bölgeyi işgal etmelerinden sonra yavaş yavaş azalmaya başladı. Hat-ta kabileler kendi rezervasyon bölgelerinde açlık ve kıtlıktan bu atları kesip yemek zorunda kaldılar.

Appaloosa Angel-Sabotta-and-Betsy-Blackeagle (indiancountrytodaymedianetwork

Fotoğraf 3: Nez Perce kabilesinde iki kadın ve Appaloosa atları

1938 yılına kadar olan dönemde sayıları oldukça azalan Appaloosa atları, bu tarihte birkaç meraklı tarafından ırk özellikleri yeniden canlandırılmak üzere Idaho’da kurulan Appaloosa Atları Kulübü (Appaloosa Horse Club - ApHC) sayesinde 50 yıl içerisinde Arap, Thoroughbred ve Quarter atlarından sonra dünyanın dördüncü büyük popülasyona sahip atı oldu. 25 Mart 1975 yılında da Idaho Eyaleti’nin resmi atı olarak ilan edildi.

Appaloosa atları çok yönlü atlardır. Atçılık ve binicilik sporlarının hemen hepsinde çok beğenilerek kullanılırlar. Amerika’da doğmuş olan çeşitli binicilik branşlarında (Reining, Cutting, Rodeo v.b.), atlı gösterilerde, serbest binicilikte (Hacking) ve araba koşumunda rahatlıkla kullanılırlar.

Diğer at ırklarında renk çeşitlemesi yapmak amacıyla da bazen kullanılan Appaloosa atları, çeşitli pony türlerini de etkilemiştir.

Appaloosa atının çizgili toynakları

Appaloosa atları üç önemli ayırt edici özellik taşırlar. İlki benekli bir deri, ikincisi çizgili toynakları ve üçüncüsü de beyaz veya açık renkli sclerasıdır (göz akıdır). Bu özellikler içerisinde Appaloosa atı ırkının tescil edilebilmesi için, benekli deri temel özelliğinin yanı sıra çizgili toynak ya da açık renk göz eklenmesi yeterlidir. Birçok at ırkında melezleme çalışması yapılması nedeniyle ortalama cidago yükseklikleri farklılık göstermektedir. Genel olarak 142 – 163cm. civarında yükseklikleri vardır. ApHC bu cidago yükseklikleri dışındaki pony cinslerini kayıt altına almamaktadır.

Appaloosa atlarının don renklerinde çok çeşitlilik vardır. Appaloosa atları dış bükey bir baş yapısına sahiptir. Boynu ince, sırtı düzdür. Sağrısı düşük, kuyruk kısa ve az tüylüdür. Yele tüyleri kısadır. Bacakları güçlü ve düzgündür. Toynakları sert ve çizgili renklidir. Güçlü bir vücut yapısına sahip olan Appaloosa atları oldukça dayanıklı, sakin ve iyi bir karakteri, istekli ve cesur bir yapısı vardır. Çabuk öğrenirler ve sadıktırlar (Maass, 2005).

Appaoosa atlarıın donlarını bir tablo halinde göstermek gerekirse [1]: