Bugünkü Rusya Federasyonu, Kuzey Osetya – Alania Cumhuriyeti’nde 1882 yılında doğan Kantemirov Alibek Tuzaroviç, çok küçük yaşlarda at binmeyi öğrenmiş, Asetin halkının en önemli geleneklerinden biri olan at üzerinde akrobasi (Cigitovka)’yi daha 8 yaşındayken mükemmel bir biçimde yapmaya başlamıştı.

Alibek Kantemirov Tuzaroviç – Moskova, 1957

Çarlık Rusyası’nın son yıllarında çalışmakta olduğu tuğla fabrikasının sahibi Baron Steingel’in atına binerek kazandığı ilk yarıştan sonra jokeylik yapmaya başladı. Bölgede bulunan Vladikavkaz, Pyatigorsk, Nalçik ve Novocherkassk gibi şehirlerin hipodromlarında aranan bir jokey olmuştu.

Alibek Kantemirov Tuzaroviç - 1912

Ancak Alibek için jokey olmak tatmin edici değildi. O dönemde oldukça ünlü olan Malyugin Sirki Vladikavkaz’a geldiğinde babasının da yardımıyla Sirkin ünlü ustası Temirbolat Kanukov’un öğrencisi oldu.

Sirkte önceleri afiş asmak, sahne işlerine yardım etmek, kafes temizlemek gibi işleri yapan Alibek, her boş bulduğu zamanı ise atlarla geçiriyordu. Sirk sahibinin kendisini kanıtlama fırsatı verdiğinde de sahnede müthiş bir özgüven ve yetenekle gösterisini sergiledi. 11 Şubat 1907 yılında Acaristan – Batum’da çıktığı ilk gösterisinde izleyicileri büyülemişti. Kendi geliştirdiği birçok akrobatik hareket onları şaşırtmıştı. 

Alibek merak ettiği her şey ile ilgili çok okur, sürekli denemeler yapar ve ustalardan ders alırdı. Binicilik ve atlarla ilgili her şeyi denemekteydi. Bir süre sonra Alibek’i tüm Avrupa duymaya başlamıştı.

Alibek’in ünlü “Piramit” hareketi

1928 yılında nihayet kendi gösteri topluluğunu oluşturdu. Küçük kardeşi İbrahim Kantemirov, Kazbek Nugzarov, Muhammed Nurmagomaev ve Stef Perets ile birlikte Almanya, Belçika, İsviçre, Fransa, Hollanda, Danimarka ve İngiltere’yi kapsayan bir Avrupa turnesine çıktı.

Turne dönüşü SSCB hükümetlerine de kendisini kanıtlamıştı. Böylelikle kendi sirkini kurma fırsatını da yakalamıştı. “Alibek’in Atlıları” adı verilen bu sirkle at üzerinde geliştirdiği birçok yeni hareketin yanında kullandığı Kafkas dansları ve mükemmel koreografilerle izleyicilerin karşısına çıktı. Başta kendi oğulları İrbek, Hasanbek ve Muhtarbek olmak üzere birçok öğrenci yetiştirdi [1].

1929 yılında ünlü sirk emprezaryosu Steinlein Batton, Alibek’i Karl Hagenbek, Sarasani, Schumann, Medrano gibi dönemin büyük sirklerinde gösterilere davet etti. O yıllarda gösterdiği başarı nedeniyle Steinlein’ın Lüksemburg vatandaşlığı teklifine, Asetinlerin bir atasözünü hatırlatarak “Hayır!” yanıtını veren Alibek “Baba, anne ve vatan satılmaz (Отец, мать и родина не прода­ются) !” demiştir.

1931 yılında Sovyetler Birliği’ne dönerek ülkedeki birçok sirkte gösterilerini sergiledi. 1939’da sirki bir süreliğine savaş nedeniyle dağıldı. 8 öğrencisi ve oğlu Hasanbek cepheye gittiler. Kendisi ise ülkesi Osetya’ya Vldikavkaz’a döndü. Cepheye giden ve 1941 – 42 yıllarında Ukrayna cephesinde çarpışan öğrencilerinden yalnızca biri ve oğlu Hasanbek ağır yaralı olarak geriye dönebildi.

Naziler Osetya’yı işgal ettikleri sırada ailesi ile birlikta dağlara çıkan Alibek, Sovyet ordusunun Vladikavkaz’ı geri aldığı sırada da onlarla birlikte Nazilere karşı savaştı. 1949 yılında kardeşi İbrahim, oğulları İrbek, Hasanbek ve Muhtarbek ile birlikte SSCB Onur madalyası aldılar.

1950’li yıllardan itibaren gösterilerinde yeni bir uygulamayla çeşitli halkların atlı oyunlarına yer vermeye başladılar. Gürcülerin Tshen Burti, Kazakların Audarıspak, Boy Sultançikov gibi geleneksel atlı oyunlarını daha akrobatik hale getirerek gösterilerinde kullanmaya başladı [2].

Alibek (Ortada) oğulları İrbek, Hasanbek, Muhtarbek ve öğrencileri ile - 1957

Gösterilerinin yanı sıra “Zastava v Gorah - Застава в горах”, “Apasnıye Tropı - Опасные тропы”, “Şkola Mujestva - Школа мужества”, “Smelnıye Ludi - Смелые люди” gibi sinema filmlerinde ekibiyle birlikte sanatçı ve dublör olarak da görev alan Alibek Kantemirov Tuzaroviç, atlı sirk dünyasına kattığı yeniliklerle her zaman en iyiler arasında anılmaktadır.

Alibek Kantemirov oğulları İrbek ve Hasanbek ile birlikte

Kantemirov Alibek Tuzaroviç (1882 – 1975)

Oğlu İrbek Kantemirov, 1994 yılında emekli oluşuna kadar Alibek’in gelenegini sürdürdü. Dünyanın en iyi Cigitovka binicisi olarak kabul edilen İrbek Kantemirov’dan sonra oğlu Mairbek’in sorumluluğunda geleneksel gösterilerini sürdüren Kantemirov Sirki, Rusya’da ve dünyanın birçok ülkesinde düzenlediği organizasyonlarda Atlı Sirk dünyasının en ilgi çeken gösterilerini hazırlamaktadır. Avaia, Artania, Orakul bunlardan birkaçıdır.

Muhtarbek Kantemirov

İrbek Kantemirov

Artania Gösteri Afişi

Orakul Gösterisi – 2011

[1] Sovyet Sirki (Советский цирк) Dergisi, Moskova, Aralık, 1957

[2] http://www.ruscircus.ru/arhiv-press/alibek602.