Binek atlarının bu ırkı, Azerbaycan’ın Kazak, Akstafa ve Tauz bölgelerinde yetiştirilmiştir. Bazı eski yayınlarda Deliboz atları Azerbaycan’ın “Kazak” Atı ya da Azerbaycan Atı olarak tanımlanmaktadır.

Fotoğraf 1: Deliboz atı

Sovyetler Birliği döneminde uzmanlar, 1930 ve 1940’lı yıllarda geniş at toplulukları üzerinde çalışarak özellikli Deli-boz tipini belirlemişlerdir. Belirlenen bu atlar Arap ve Karabakh binek tipi aygırlardan geliştirilmişti (Hendricks, 1995.

Dilbaz, Delibozskaya gibi adlarla da anılan Deliboz atları batı Azerbaycan’da geniş bir alana yayılmışlardır. 1943 yılında Azerbaycan Cumhuriyetinde at varlığını arttırmak üzere kurulan Devlet Yetiştirme Kooperatifi (GOSPLEMRASSADNİK) popülasyonu ve ırkın verimini arttırmak amacıyla birçok çalışma yapmıştır.

Fotoğraf 2: Deliboz atı

1950’lerden bu yana, Azerbaycan atları olarak bilinen Karabakh’lar ayrıca yetiştirilirken, Arap ve Tersk (Terek-Osetia) atalarıyla da geliştirilme çalışmaları yapılmıştır. Bu melezleme bugünkü Deliboz tip atları ortaya çıkarmıştır [1].

Deliboz Atları, düz bir profile, açık bir alın ve kısa bir buruna, temiz kısa bir başa, kompakt ağır bir boyuna, iyi bir üst çizgiye sahiptir. Kaburgalı geniş bir gövde ve hatta uzun bir sırt ve bel ile diğerlerinden ayrılır. Kuyruk tutuşu gösterişlidir.

Deliboz’un karakter yapısı, enerjik, dengesiz mizacı ve baskın rahvan yürüyüşüyle tanımlanmaktadır.

Son derece çevik, cesur ve canayakın atlardır. Tipik bir özellikleri de çatal dil gibi görünen, dilindeki garip, boyuna kattır (Parfenov, 2002).

Ortalama cidago yüksekliği 140 - 152cm, göğüs çevresi 172cm ve incik kemiği çevresi 19,4cm’dir. Tırnakları serttir ve çabuk büyürler.

Deliboz atları güçlüdürler ve iyi çalışma kapasitesi gösterirler. Dağlık arazide 115-130kg ağırlıkla 45-55km’yi kolaylıkla ve 70km de biniciyle gidebilirler. En iyi yarış sonuçları 1600m için 1 dk 56 sn ve 2400m için 2dk 55sn’dir.

Günümüzde Deliboz’un soy çekirdeği, Terek aygırları Tselostat ve Pygmalion’un torunları tarafından temsil edilir. Bu nedenle yerel atların yetiştirme çekirdeklerinin nasıl yeniden oluşturulacağı konusunda problem çıkmaktadır. Dashyuz harası, yüksek oranda Terek kanına sahip üretme kısrakları dâhil 140 adet en tipik Deliboz Atı’na sahiptir. Öncelikle safkan yetiştirme planlanmış ancak melezlerin değerli özelliklerini korumak adına az Terek kanı taşıyan bir iki aygırla geri melezleme yapılmıştır [2].

Fotoğraf 3: Deliboz atı

KAYNAKLAR

HENDRICKS, Bonnie L. (1995) International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman.

PARFENOV, Vadim Alekseyeviç (2002). Loşadi, İzdatelsvo Narodnoye Tvorçestvo, Moskva.

http://konovod.com/index.php?id=810

http://www.cnshb.ru/AKDiL/0044/base/k0070034.shtm

http://zooglobal.ru/wiki/delibozskaya-loshad-deliboz

http://kohuku.ru/porodi/verhovo-vyuchnie/1011-loshadi-porody-deliboz.html

FOTOĞRAFLAR

1, http://www.zooclub.ru

2. http://www.vk.com

3. http://www.scholian.de

4. http://konovod.com/index.php?id=810

[1] http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/deliboz

[2]  http://www.scholian.de