Zaman içinde Percheron’un kesin kökeni kaybolmuştur. Bir teoriye göre Buz Devri zamanında bölgede yaşayan orijinal atların torunları olduğuna inanılmaktadır. Diğer bir teoriye göre ise Britanya’nın Romalılar tarafından işgalinde kullanılan Boulonnais atlarının yakın akrabası olduğuna inanılmaktadır. Bir başka teoriye göre de cinsin Abd el Rahman’ın Arap aygırlarından ya da Poitiers muharebesinde işgalci Moor’ların kullandığı ve Fransız kuvvetlerinin arasında bölüşülen atların bir bölümünden geldiği düşünülmektedir. Bu eski başlangıçlardan bağımsız olarak, tarihte iki ayrı zamanda da olsa Fransa’nın Le Perche bölgesinde yerli kısraklarla Arap aygırlarının çiftleştirildiği bilinmektedir. Birincisi M.S. 8. yüzyılda ve daha sonra Orta Çağ’da. Haçlı Seferleri’nde de Percheron, karakteristik güzelliği ve stili kadar, önemi ve güvenilirliğiyle de ön plana çıkarak tanınmıştır. 

Fotoğraf 1: Demirkır Percheron aygırı sergide 

17. yüzyılda Fransa'nın Le Perche bölgesinde yetiştirilen bu atlar, Avrupa'da ün salmayı başarmış ve birçok farklı alanda kullanılmak üzere talep görmüştü. Bu dönemdeki Percheron’un, boyutları daha küçüktü ve muhtemelen daha aktifti. Cidagosu 150 - 160cm. yüksekliğindeydi.

19. yüzyıl başlarında Fransız Hükümeti, Le Pin’de ordu atları için bir hara kurdu. 1823’te, Jean Le Blanc adlı bir aygır Le Perche’de doğdu ve günümüzün tüm Percheron’ları bu atın kanından gelmektedir.

Percheron’lar ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’ne 1839’da New Jersey Moorestown’lı Edward Harris tarafından ithal edildi. Aygırlar, Normandy ve Louis Napoleon, 1851’de Ohio’ya ithal edildi. Louis Napoleon daha sonra İllinois’e satıldı ve Percheron Derneğinin kurulmasında rol oynamış olan Dunham ailesinin eline geçti (Hendricks, 1995).

19. yüzyılın sonuna doğru binlerce Percheron Amerika’ya ithal edildi ve ithalatlar 2. Dünya Savaşına kadar sürdü. Percheron çabucak hem Amerikan çiftçisinin, hem de ülkenin şehir caddelerine nakliye yapan ekiplerin gözdesi haline geldi. Percheron öyle popüler oldu ki, 1930’larda, devlet sayımı, kayıtlı Percheron’ların diğer dört yük çekme cinsinin toplamının üç katı olduğunu gösterdi (Promotional Material, PHAA).

Fotoğraf 2: Percheron atları tarlada

II. Dünya Savaşı’nın ardından, modern tarım traktörünün icadı cinsi yok olmaya itti. Amerika modernize ve mekanize oldukça, Percheron neredeyse tamamen unutuldu. Ancak, aralarında birçok Amish (ABD’de çiftçilikle geçinen bir tarikat) olan bir avuç çiftçi, ırkı korumaya devam etti, sonraki yirmi yıllık yük çekme atlarının yaşadığı kriz süresince onu hayatta tuttu.

1960’larda, Amerikalıların onların işe yaradığını yeniden keşfetmesiyle yük çekme atları bir rönesans yaşadı. Percheronlar artık küçük çiftliklere ve ormanda çalışmaya geri döndüler. Binlerce Percheron geziler, kızak gezileri ve geçit törenleri gibi eğlenceler için kullanıldılar [1].

Percheron atları birçok ülke fuarlarında yük çekme ve yular sınıflarında yarışmada, işletmelerin reklâm ve tanıtımlarında kullanılmaktadırlar. Büyük şehirlerde birçok ana caddede, kısa mesafeli taşıma işi geliştikçe daha sık görülmeye başlamışlardır.

Birçok eski ırk gibi, Percheron’un tam kökeni bilinmemektedir. Ama atalarının yerli Kuzey Avrupa büyük “orman atı” tipi ve Moor’lar tarafından Avrupa’ya getirilen Arap atlarının melezi olduğu sanılmaktadır. Percheron’lar muhtemelen boyut ve ağırlıklarını orta çağda savaş atları olarak kullanılmalarına borçlular. Barutun bulunmasından sonra, büyük savaş atlarına artık ihtiyaç kalmamıştı, o yüzden Percheron’nun yeni görevi ağır Fransız arabalarını çekmek olmuştur. Tren yolunun keşfiyle birlikte ise Percheron’lar çiftlik işlerine ve ağır yük taşıma işlerine geçmiştir (Maass, 2006).

Muhtemelen bu evrimden dolayı Percheron çok yönlü ve uyumlu bir attır. Bugün Perche-ron’lar yük çekme atları olarak kullanılmalarının yanı sıra, keyif gezilerinde binek atı, atlı gösterilerde ve sirklerde yarışma atı olarak da kullanılmaktadırlar.

Fotoğraf 3: Yağız Percheron atları

Percheron’lar yapılı kasları, dayanıklı ve güçlü görünümleriyle tanınırlar. Percheron’un bir başka özelliği de ayak ve bacaklarının nitelikli uyumu ve temiz hareketleridir. Kuyruğu genellikle kısa kesilmesine rağmen, yelesi kalındır. Bu atların göğsü geniş ve derindir, çok sayıda sırt kaburgası vardır. İyi bir yük çekme atında, ön bacakların kasları ve eklemler özellikle vurguludur. Bu aynı zamanda güzel ve dengeli bir yürüyüş için gereklidir. 

Percheron’un başı ve boynu doğru bir yük çekme atında olması gerektiği gibidir. İyi bir Percheron’un büyük ve çıkık gözleri, geniş ve tam bir alnı ve düz bir yüzü vardır. Çekici bir şekilde yerleşmiş ve hareketli olarak taşınan geniş bir çene ve zarif kulakları, Percheron’un Arap atalarının görsel bir kanıtıdır. Aygırların kuvvetli bir kafaları ve kısrakların dişi bir görünüşleri olmalıdır. Boyun güzel, şekilli ve güçlüdür (Sanders, 1917). 

Percheron’ların kürek kemiklerinin arası belirgin, kısa bir sırtları, derin bir kolanı, uzun sayılan bukağıları, büyük yuvarlak hatlı kalçaları ve alt bacaklarında güçlü kasları vardır. Son yıllarda, modern gösteri Percheronları daha uzun ince boyunlu, daha uzun sırtlı ve uzun yumuşak görünüşlü kaslı olarak yetiştirildiler. Bu tip modern Percheron’lar daha çok yarışmalar için şov atları olarak kullanılmaktadırlar (APHS, 2008).

Percheron’un çok hoş bir karakteri vardır ve gururlu, tetik ve zekidir. Genellikle çok nazik atlardır, sürüş için uygundur, güçlü ve istekli işçilerdir. Percheron, farklı iklimlere ve şartlara çok uyumludur. Ağır yükleri çekecek güçte ve güzel bir binek arabasını çekecek zerafettedir. Percheron’lar binek olarak kullanılabilir ve hatta bazıları atlı sporlar için eğitilebilmişlerdir.

Fotoğraf 4: Arabaya koşulu yağız Percheron atları

Percheronlar genellikle yağız ya da demirkır donlara sahiptirler. Bazı aygır kayıtları sadece bu iki donu kabul etmektedir. Ancak, kestane, doru, kızıl doru renkleri de Amerika Birleşik Devletleri’nde soyunun DNA testiyle onaylanmasıyla sicil kayıtlarına kabul edilebilmektedir. Kestane için kırmızı geni çekiniktir ve iki siyah atın çiftleşmesinden kızıl bir tayın doğması ancak her ikisinin de heterozigot olması ile mümkündür. Hem babada hem de anada kırmızı genin olması gereklidir. O zaman bile kestane renginin çıkması dörtte bir olasılıktır. 

Bazı Percheron’larda baş ve ayaklarda beyaz lekeler vardır ama geniş beyazlıklar istenmez. Percheron’ların cidago yükseklikleri 150 - 190cm. arasında değişir. Ağırlıkları ortalama 900kg civarında olmasına rağmen 1180 kg’a kadar çıkabilirler. En yüksek cidagolu at rekorunu kıranlardan biri Le Gear adlı bir Percheron’du. 1902 de doğdu ve cidago yüksekliği 211cm. idi. Ağırlığı 1370 kg’ın biraz altındaydı.

Percheron’lar uzun ömürlü olabilir, 25 yıldan fazla yaşarlar. Doğrulanmamış bazı kayıtlar bir Percheron’un 41 yaşına kadar yaşadığını belirtmektedir (Huys, 1868).

Fotoğraf 5: Yağız Percheron atları gösteride

KAYNAKLAR

HENDRICKS, Bonnie L. International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman, 1995.

HUYS, Charles Du. The Percheron Horse, Orange Judd & Company, New York, 1868.

MAASS, Sarah. The Percheron Horse, Capstone Press, Mankato, Minnesota, 2006.

Promotional Material, Percheron Horse Association of America (PHAA), P.O. Box 141, Fredericktown, Ohio 43019.

SANDERS, Alvin Howard. A History of the Percheron Horse, Sanders Publishing, Breeders Gazette Print, Chicago, 1917.

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.horsegroomingsupplies.com
2. http://www.percheronhorses.net
3. http://www.personal.psu.edu
4. http://www.knrarabians.com
5. http://www.host.madison.com

[1]  http://nypercheron.org