Kuzey Avrupa’da Adriyatik Denizi kıyısında yer alan eski bir SSCB ülkesi olan Letonya’da at yetiştiriciliği 20. yüzyılın başlarından itibaren önem kazanmıştır. 10.000 yıldır varlığı bilinen İskandinav atlarının kanından gelen yerli atlarla Hollanda ve Almanya’dan ithal edilen aygırların melezleme çalışmaları 1920 – 1940 yılları arasında aralıksız sürdürüldü. 1921 yılında Okta şehrinde kurulan Talsinskiy Devlet At Yetiştirme Harası’nın önemi büyüktür. Bu dönemde ithal edilen Oldenburg ırkı 65 adet aygır ile 45 adet kısrak Letonya (Latvia) atlarının oluşturulmasında başlangıç teşkil etmiştir. Daha sonra ithal edilen Hannoverian aygırları ve Orlov ırkı atlarla özellikle tarım alanında kullanılması için planlanan yetiştiricilik kısa zamanda başarıya ulaşmıştır. Yetiştiricilik sırasında özellikle kuzey ırkı atlardan olan yerli Zemaytuk (земаитук) atları kullanılmıştır.

Fotoğraf 1: Spor tipi kestane doru Letonya atı

1940 – 1945 yılları arasında II. Dünya Savaşı süresince Letonya genelinde ve haradaki çalışmalar durdurulmuştu. Başlangıçta yük, binek ve araba koşumu biçiminde üç tip olarak planlanan ancak savaşın sona ermesi ile tekrar başlayan yetiştirmelerle Letonya’da iki farklı at cinsi geliştirildi. Koşum ve yük atı (Латвийская упряжная) olarak kullanılan tip ile binek ve sportif amaçlar (Латвийская спортивный) için kullanılan tip olarak 1952 yılında tescilleri yapıldı.

Fotoğraf 2: Yağız Letonya Yük atı

1955 yılından sonra da devam eden melezleme çalışmaları sırasında bazı farklı at ırkları ile denemeler yapılmıştır. Bunlar arasında ağır tip için kullanılan Brabant ve Ardennes draft aygırlar ile spor ve binek tipi için kullanılan Trakehner, Thoroughbred ve Orlov aygırları sayılabilir. Ancak özellikle 1945 yılından itibaren yapılan tüm yetiştirmelerde melezle-menin ortalama %48,8’inin yerli atlardan olmasına dikkat edilmiştir [1]. 

Sovyetler Birliği döneminde çok popüler olan Letonya atlarına bir süre talep azalsa da günümüzde özellikle sportif amaçlarla kullanılan atlara talep artmaktadır. Genel olarak yetiştirme hatları 11 pedigree ağır tip, 6 tip de spor tipinde olmak üzere toplam 17 pedigreesi bulunan Letonya atlarının 8 kadar hattı günümüzde de sürdürülmektedir. Bunlar Banko, Germino, Zenger, Normanna, Reginald, Yuveela, Bayars ve Senator gibi aygırların soyudur. Bu atların yetiştirilmesi için Başkent Riga yakınlarındaki Vidzeme harası, Okta’daki Talsinskiy harası ile Tervete, Burtnieki ve Zilupe haralarındaki çalışmalar sürdürülmektedir. 

Fotoğraf 3: Letonya binek atı engel atlama yarışmasında

Letonya atlarında binek tipi olanların ortalama cidago yükseklikleri 162 – 164cm. arasında değişse de son yıllarda yapılan melezleme çalışmaları ile 168 – 170cm.’ye kadar ulaşan yükseklikte olanlarına da rastlanmaktadır. Yük ve koşum atı olarak kullanılan tipte ise 160 – 170cm. arasındadır. Binek tipi olanlarda ortalama ağırlık 450 – 550kg.’dır. Yük tipi olanlarda ise 600 – 650kg. kadardır. Güçlü bir kas gözleri ve fizik yapısına sahip olan atların başları geniş alnı, büyük gözleri, küçük ve hareketli kulakları ile düz bir profile sahiptir. Yük tiplerinde kısa ve kalın boyun yapısı, geniş göğsü, yüksek omuzları vardır. Sırtları uzun, sağrıları eğimli ve güçlüdür. Bacakları kaslı ve uzundur. Tendonları kısa, toynakları küçük ve serttir (Parfenov, 2002).

Genel donları al, doru, kestane doru, yağız, demirkırdır. Alaca donlar nadir de olsa görülebilir. Baş ve ayaklardaki her türlü nişane ve sekiler kabul edilmektedir.

Fotoğraf 4: Yağız spor tipi Letonya binek atı

Letonya atlarının ağır tipleri araba koşumunda, yük taşımada ve çekmede, çiftlik işlerinde kullanılmaktadır. Binek tipleri ise atlı sporlarda, turizmde, spor kulüplerinde serbest binişte kullanılırlar. Latviya atları ile ilgili önemli birkaç bilgi vermek yerinde olacaktır. Ünlü aygır Stiprays bir yetiştiricilik fuarındaki yarışmada 28 tonluk bir aracı hareket ettirerek rekor kırmıştır. Yine Alman sporcu Ulla Salzgeber’in bindiği Letonya atı Rasti dressage yarışmalarında birçok altın madalya kazanmıştır [2].

KAYNAKLAR

BARMİNTSEV, Yuriy (1983). Yevgeniy Kojevnikov. Konevodsvo v SSSR, İzdatelsvo Kolos, Moskva.

PARFENOV, Vadim Alekseyeviç (2002). Loşadi, İzdatelsvo Narodnoye Tvorçestvo, Moskva.

http://www.goldmustang.ru/magazine/konevodstvo/2956.html

http://www.cnshb.ru/AKDiL/0044/base/k0070019.shtm

http://kohuku.ru/porodi/verhovo-upryajnie/2841-latviyskaya-upryazhnaya-latviyskaya-poroda-loshadey-foto-opisanie-istoriya-proishozhdeniya-eksterer.html

https://happy-horses.ru/latvijskaya-poroda/

http://konevedia.ru/poroda/latviiskaya

https://vseokone.ru/latvijskaya-upryazhnaya-poroda-loshadej.html

FOTOĞRAFLAR

1. http://latviandreamhorses.weebly.com

2. http://www.wikimedia.org

3. http://www.foto.mail.ru

4. http://www.goldmustang.ru/magazine/konevodstvo/2956.html

5. http://kohuku.ru/porodi/verhovo-upryajnie/2841-latviyskaya-upryazhnaya-latviyskaya-poroda-loshadey-foto-opisanie-istoriya-proishozhdeniya-eksterer.html

[1] http://happy-horses.ru

[2]  http://www.equestrian.ru